Jeugdhulp

In 2024 is er een nieuw coalitieakkoord gepresenteerd met als één van de belangrijkste drie opgaven Jeugdzorg in balans. Daarop is vlak voor het zomerreces het transformatieplan jeugdhulp aan de raad voorgelegd. Vanuit het programma transformatie jeugdhulp (raadsvoorstel 24132) hebben we in 2024 ingezet op het creëren van de randvoorwaarden om een mogelijke kostenbesparing te realiseren. Een belangrijk onderdeel daarvan was onze interne professionalisering. Er is gestuurd op het vastleggen van processen, op kracht brengen van het contractmanagement en het sturen op niet-gecontracteerde jeugdhulp. Deze stappen zijn succesvol ingezet, maar lijken nog niet 1-op-1 tot besparingen te hebben geleid. Wel hebben we meer grip gekregen op de inzet van jeugdhulp. We zijn beter in staat te sturen op resultaten van aanbieders.

Ook zijn er nog een aantal stappen uit het transformatieplan die nog verder uitgewerkt moeten worden zoals de uitstroom 18-/18+ in verblijf en het transformeren, het afschalen en voorkomen van instroom. Wél is de inkoop jeugdhulp zonder verblijf lokaal en de jeugdhulp met verblijf regionaal succesvol afgerond. Ook hebben we de kleinere aanbesteding Preventie met Gezag succesvol kunnen afronden in 2024.

In de nieuwe inkoop jeugdhulp zonder verblijf is de focus van ‘specialistisch naar basis’ en zo groepsgericht mogelijk uit het programma transformatie jeugdhulp opgenomen. Op het onderdeel Jeugd GGZ is afgesproken dat er geen niet-gecontracteerde zorg meer ingezet wordt, maar dat de gecontracteerde aanbieders zelf naar een oplossing moeten zoeken op overlegtafels.

Ook in 2024 zetten we ons in om jeugdzorg betaalbaar te krijgen en te houden. Dit blijft echter een grote uitdaging waarbij de ideale oplossing nog niet gevonden is. Elke mogelijke besparing heeft effect op Almeerse jeugd, wat onze beleidskeuzes niet makkelijker maakt.

In 2024 werken we besparingen op de jeugdzorg uit, met het doel om maximale besparingen te realiseren terwijl er minimale effecten zijn op de zorg. Ook blijven we hierover in contact met partners uit de stad, en nemen we de raad in de processen mee waar dat kan.

Een eerste aanzet voor verdere inzet op gezinshulp is in 2024 uitgedacht. De eerste concrete stappen richting het vormen van deze stevige lokale teams worden vanaf begin 2025 gezet (zie raadsbrief 237 Stand van zaken ontwikkeling Stevige Lokale Teams Jeugdhulp).

We weten dat een gezinsgerichte aanpak succesvol kan zijn (je pakt de oorzaak aan in plaats van het symptoom, je versimpelt de paden naar hulp voor een gezin en er wordt met meerdere disciplines naar een gezin gekeken) vanuit de Pilot Team Gezinsbegeleiding. We hebben de pilot succesvol afgerond en de geleerde lessen zijn beschreven. Deze dienen als basis voor de toekomstige werkwijze binnen de stevige lokale teams.

De focus op minder individuele jeugdhulp en meer groepsgerichte hulp is ook opgenomen in de aanbesteding Jeugdhulp zonder Verblijf. Deze gaat vanaf 1 januari 2025 in en we komen in de loop van 2025 met resultaten.

We kijken naar oorzaken van problematiek en het gezin in geheel. Zo werken we niet alleen samen met het kind maar verbeteren we de gehele situatie om het kind heen, waardoor het alle kansen krijgt om te groeien in onze samenleving. In 2024 zetten we in op gezinshulp in plaats van jeugdhulp op individuele kinderen. 

Naar aanleiding van de inkoop jeugdhulp regionaal en -lokaal in 2024 komen we tot een nieuwe verordening Jeugd. Hierin worden de nieuwe afspraken en regels uit de inkoop opgenomen en wordt beschreven welke kinderen in aanmerking komen voor jeugdhulp. Hierin sluiten we aan bij de ontwikkeling die de raad loopt met het waardemodel. Samen met een groep raadsleden hebben we in 2024 een start gemaakt met de Almeerse aanpak: hier denken we verder over wat wel en geen jeugdhulp is. Hier gaan we in 2025 mee door.

Principes die we hierbij hanteren zijn ‘goed is goed genoeg’ en ‘kinderen mogen groeien en bloeien en zijn wie ze zijn’. We kijken scherp naar voor welke problemen we wel of geen jeugdhulp inzetten. Het waardemodel, waarover al met de raad gesproken is, helpt hierbij. We gaan hierover ook verder in gesprek met de raad. Ook betrekken we deze nieuwe kaders zoveel mogelijk bij de aanbesteding van jeugdhulp zonder verblijf.

Een eerste aanzet is in 2024 uitgedacht (zie eerder stuk over stevige lokale teams). Het doel is om de functies begeleiding van gezinnen, toeleiding naar aanvullende vormen van zorg en regie op resultaten naar de wijkaanpak (gebiedsgericht werken) te brengen. Doordat we in 2024 bezig zijn geweest met nieuwe plannen voor de transformatie jeugdhulp, met twee grote aanbestedingen in combinatie met de in het voorjaar ontstane politieke situatie zijn in 2025 nog geen teams actief. In 2025 kunnen we wel starten met de opzet van de stevige lokale teams die deze functie gaan uitvoeren.

Er vindt een verandering van het zorglandschap plaats. We voegen drie functies samen:  

• begeleiding van gezinnen  
• toeleiding naar aanvullende vormen van zorg  
• regie op de resultaten van die aanvullende zorg.  

Door het samenvoegen van deze functies werken we meer gebiedsgericht. Vanaf 2025 willen we gaan werken met gebiedsgerichte gezinsteams.​ We willen doorgroeien naar gebiedsgerichte teams voor elke leeftijdsgroep. Hiermee bouwen door op de pilot teams gezinsbegeleiding. Deze gezinsteams werken samen met de wijkteams aan structurele oplossingen voor gezinnen. 
In 2024 voegen we de drie bovenstaande functies van het zorglandschap samen, waardoor we meer gebiedsgericht gaan werken. 

We hebben de inkoop van de regionale jeugdhulp afgerond. De drie ingekochte percelen zijn: Hoog Specialistische Jeugd GGZ, Crisis en 24-uurs Jeugdhulp. In de nieuwe inkoop regionaal zijn KPI's toegevoegd, waardoor wij steviger kunnen sturen op resultaten bij onze aanbieders.

Ook hebben we RET/TAS aanbesteed en opgenomen in onze reguliere werkwijze. RET/TAS levert een belangrijke bijdrage aan het voorkomen van 24-uurs jeugdhulp. Parallel aan de uitvoering loopt een onderzoek om de exacte toegevoegde waarde van RET/TAS aan te tonen.
Daarnaast hebben we een overzichtelijker zorglandschap crisishulp kunnen realiseren door van 15 aanbieders naar 2 te gaan.

​De inkoop van regionale jeugdzorg wordt minimaal een halfjaar uitgesteld. Dit komt door uitloop van het aanbestedingsproces.  
 
Bij inkoop van regionale jeugdzorg wordt met behulp van de versnellingsaanpak stevig ingezet op de voorkoming van uithuisplaatsing en gewerkt aan het organiseren van veiligheid binnen het gezin. We doen dit bijvoorbeeld door het opzetten van een regionaal expertiseteam, het team AnderS en we zorgen dat er intensief ambulante jeugdhulp wordt geboden. In situaties waarbij dat niet lukt en het verblijf van een kind of jongere buiten het eigen gezin onvermijdelijk is, wordt gewerkt aan gezinsgerichte, kleinschalige vormen van verblijf zoals gezinshuizen.

Het aantal meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling in Almere blijft enorm hoog. Wel blijft het aantal meldingen inmiddels stabiel, terwijl het inwonersaantal wel groeit in Almere. In 2024 hebben we, samen met de partners van het lokaal netwerkoverleg zorg&veiligheid, afgesproken dat we op basis van gezinsprofielen (Augeo) gerichter passende hulp inzetten om veiligheid te creëren. Veilig Thuis Flevoland ondersteunt partners in een vroeg stadium om meldingen te voorkomen.

Ook wordt de verklarende analyse gebruikt en zijn professionals getraind om dit breder in te zetten. De verklarende analyse is een instrument om gezin breed te inventariseren welke problemen zich voordoen, maar ook wat gaat goed.

​Wat opvalt is dat het vaak gaat om meerdere meldingen binnen een huishouden. De oorzaken hiervoor zijn divers. Financiële stress, het niet beschikbaar zijn van eigen of tijdelijke woonruimte of omdat een gezin niet mee wil of kan werken aan de geboden hulpverlening. We zetten ons door middel van het gezinsgerichte beleid in om dit in 2024 te verminderen.

De hervorming van het stelsel jeugdbescherming is een landelijke beweging. Vanuit Flevoland, we voeren dit regionaal uit, denken we mee en dragen de resultaten uit de proeftuin hieraan bij. Voor de hervorming is ook een wetswijziging noodzakelijk, deze wordt uiterlijk tussen 2027-2030 verwacht.

De proeftuin ‘toekomstscenario kind- en gezinsbescherming’ was in 2023 en 2024 operationeel en is verlengd voor 2025. Er is geëxperimenteerd met nieuw vakmanschap door de betrokken partners. Er zijn 31 huishoudens in Flevoland (met en zonder kinderen) bijgestaan volgens de nieuwe werkwijze. Waarbij de veiligheidspartners en een lokaal team samenwerken. Hierdoor is aantoonbaar inzet van jeugdbeschermingsmaatregelen voorkomen, betrokkenen geven aan zich gehoord – gezien en geholpen te voelen. Er wordt op dit moment landelijk onderzoek gedaan naar de resultaten van deze proeftuinen. Het beeld is wel dat er minder ondertoezichtstellingen zijn.

De raad is via de raadrapportage Zorg dichtbij huis (voorheen Jeugd) geïnformeerd over de hervorming van het stelsel jeugdbescherming.

​We zetten in op hervorming van het stelsel jeugdbescherming. Binnen Flevoland geven we samen met de gemeente Dronten uitvoering aan de proeftuin ‘toekomstscenario kind- en gezinsbescherming’. De inzet van de proeftuin is een verbetering van de huidige samenwerking omtrent kind- en gezinsbescherming. Waarbij de betrokken partijen beter samenwerken om gezinnen waar veiligheidsproblemen spelen, te begeleiden. We zetten in 2024 in op hervorming van het stelsel jeugdbescherming. In het eerste kwartaal van 2024 wordt de raad geïnformeerd over deze hervorming.