Veiligheid en handhaving

De Veiligheidsagenda 2023-2026 is leidend in onze inzet op een veilig en leefbaar Almere. Over de complete voortgang, inclusief doelen, effectenindicatoren en de aanpak per thema, rapporteren we apart aan de raad. De Tweede Voortgangsrapportage zal in het tweede kwartaal van 2025 aan de raad worden aangeboden.

Een geheel nieuw dossier binnen veiligheid is die van explosies (excessief geweld). In 2024 is onvoorzien veel ambtelijke capaciteit uitgegaan naar de (bestuurlijke) afhandeling van het grote aantal explosies, de impact op inwoners en het opgerichte landelijke strategisch offensief tegen explosies.

Met de huidig beschikbare middelen wordt het een uitdaging om en de ambities uit de veiligheidsagenda te realiseren en met nieuwe, urgente ontwikkelingen en incidenten om te gaan, zoals explosies. Zo zien we dat Almere nog altijd minder geld uitgeeft aan veiligheid dan steden van vergelijkbare grootte. 

Deze agenda geeft richting aan de ambitie en de urgentie van de veiligheidsaanpak voor de komende vier jaar. Het doel is dat Almere een veilige stad blijft om in te wonen, te werken en te verblijven. Dit willen wij bereiken door te werken aan de volgende thema’s: 

• georganiseerde criminaliteit; 
• digitale veiligheid; 
• veilige wijken; 
• maatschappelijke onrust, polarisatie en radicalisering; 
• crisisbeheersing. 

In het Uitvoeringsplan veiligheidsagenda Almere 2023-2026 zijn de doelen, de effectindicatoren en de aanpak per thema uitgewerkt. 

In 2024 was er niet genoeg geld om de Wet Bibob intensiever en uitgebreider toe te passen. Daarom hebben we de invoering van een risicogestuurde toetsing op alle Bibob-domeinen, de invoering van een horeca- en exploitatievergunningsstelsel en het opnemen van een ondermijningsartikel in de Algemene plaatselijke verordening (APV) niet kunnen realiseren. Dit schuiven we door naar 2025. Er is in de begroting 2025 en 2026 extra, incidenteel geld vrijgemaakt voor een verbrede en geïntensiveerde toepassing van de Wet Bibob. Daarom zijn we in 2024 gestart met een kerngroep Bibob. Zij houden zich bezig met het onderzoeken van een efficiëntere en bredere toepassing van deze wet. Daarnaast zijn we gestart met het actualiseren van het Bibob-beleid. 

De bevoegdheden uit de Wet Bibob zetten we nu alleen standaard in bij vergunningsaanvragen omtrent horeca, bijzondere wetten (zoals prostitutie, kansspelen en coffeeshops) en omgevingsvergunningen met activiteit bouwen. De overige genoemde domeinen worden niet standaard getoetst aan de Wet Bibob. 

Voor 2024 hebben wij daarnaast de ambitie om de toepassing van de Wet Bibob te intensiveren en uit te breiden om daarmee de Wet Bibob in 2024 als volwaardig preventief instrument te kunnen inzetten in de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit. Daarbij moet gedacht worden aan de risicogestuurde toetsing op alle Bibob-domeinen en de invoering van een horeca-exploitatievergunningenstelsel. In combinatie met het opnemen van een ondermijningsartikel in de Algemene plaatselijke verordening (Apv) worden risicobranches, -gebouwen of -gebieden dan vergunningplichtig gemaakt.

Ook in 2024 hebben we betaald voetbal op eredivisieniveau in onze stad mogen verwelkomen. Iets wat komt met veiligheidsvraagstukken. In totaal zijn er 20 wedstrijden in de eredivisie in Almere gespeeld. Deze zijn veilig en ordelijk verlopen. 

In 2024 hebben we de aanpak overlast gevende supporters verstevigd door het inrichten van een integraal structureel overleg en een bijbehorende integrale gedragscommissie. Hiermee pakken we raddraaiers bij wedstrijden aan. Supporters die zich misdragen verschijnen voor deze commissie en kunnen een maatregel opgelegd krijgen, bijvoorbeeld een (tijdelijk) stadionverbod. In 2024 heeft Almere City FC een Romneyloods gebouwd om supporters beter te kunnen opvangen. 

​De veiligheidsvraagstukken ten aanzien van een voetbalclub die in de eredivisie speelt, zijn nieuw in Almere. In 2023 is en wordt hard gewerkt om dit voor elkaar te krijgen en dat wordt in 2024 voortgezet. In 2024 werken we hard aan het veiliger en gastvrijer maken van betaald voetbal in Almere.

In 2024 hebben wij voor minimaal 2,5 jaar middelen ontvangen van het Rijk vanuit het landelijke programma Preventie met Gezag. 
We hebben samen met onze ketenpartners een meerjarige integrale aanpak gemaakt om jeugdcriminaliteit te voorkomen en steviger aan te pakken. Het programma is gericht op kinderen en jongeren die opgroeien in wijken waarin de risico’s om in de criminaliteit terecht te komen groter zijn dan elders.  
Het uitvoeringsplan is in juli 2024 aan de raad gezonden (raadsbrief 141 – Uitvoeringsplan Preventie met Gezag ). Dit uitvoeringsplan beschrijft alle interventies en inspanning over 3 programmalijnen en een proceslijn. 

In 2024 zijn we van start gegaan met een aantal interventies. De effecten van de interventies zullen we ook monitoren gedurende looptijd van het programma. We zijn in 2024 bijvoorbeeld gestart met: 

• De sportinterventie ‘Alleen jij bepaalt wie je bent’. 

• Halt is op verschillende scholen gestart met het aanbieden van spreekuren. 

• De aanbesteding voor schooljongerenwerk en online jongerenwerk. 

Voor het totaaloverzicht aan interventies verwijzen wij naar het eerder genoemde uitvoeringsplan. 

​In maart 2023 heeft minister van Justitie en Veiligheid de gemeente Almere geselecteerd als een van de gemeenten die middelen ontvangen voor het programma ‘Preventie met Gezag’. In 2024 verwachten wij deze middelen te ontvangen en vol te kunnen inzetten op de uitvoering van het plan van aanpak. In 2024 zetten we vol in op de uitvoering van het programma ‘Preventie met Gezag’.

Op 28 februari is de Uitvoerings- en Handhavingsstrategie Omgevingswet Almere 2024-2027 in werking getreden. Daarin zijn meetbare doelstellingen opgenomen over de uitvoering van VTH-taken in de bebouwde omgeving. Op basis van dit beleid controleren we vaker op de het gebruik van bedrijventerreinen, met extra aandacht voor ondermijnende activiteiten die daar plaats kunnen vinden.

Onze voorbereidingen op de nieuwe Omgevingswet hebben resultaat gehad. We waren goed voorbereid op de nieuwe wetgeving die per 1 januari 2024 in ging. Wel hadden we te maken met opstartproblemen, door aanvraagprocessen die niet altijd soepel liepen. Dit lag buiten de invloedssfeer van de gemeente.

Het aantal vragen om toezicht en handhaving in de stad neemt toe. De formatie van toezicht en handhaving neemt af, mede door bezuinigingen die per 1 januari 2025 worden doorgevoerd. Daar bovenop komt dat de capaciteit niet meegroeit met de groei van de stad. In 2024 hebben ons daar al op voorbereid door geen nieuw personeel aan te nemen voor toezicht op de bebouwde kom. Het risicogestuurde toezicht krijgt steeds meer vorm en wordt stapsgewijs aangepakt. In het geval van bedrijventerreinen maakt de gemeente bij iedere controle een gebiedsgerichte analyse die met voorrang worden opgepakt.

In het kader van de brandveiligheid heeft de gemeente gewerkt aan het op orde hebben van het nieuwe landelijke Register Externe Veiligheid. Hierdoor beschikken de gemeente en veiligheidsregio bij inwerkingtreding van het register direct over een actueel overzicht van risico's.

De beoogde inhaalslag op afgehandelde meldingen gaat minder snel dan verwacht. De afgelopen jaren hebben we een grote inhaalslag kunnen maken maar inmiddels zien we dit stabiliseert. Belangrijke oorzaak is de vraag om handhaving. Ook gaat de inzet op de inhaalslag ten koste van andere doelstellingen: Het plan om een analyse uit te voeren over de gevolgen van de ouder wordende stad (zowel gebouwen als mensen) is bijvoorbeeld nog niet gestart. Gelet op de genoemde bezuinigingen verwachten we meer vertraging op dit punt.
Het bleek lastig om nieuwe deskundige collega's te vinden die we meteen kunnen inzetten. Ondanks bijgestelde vragen in de werving (minder ervaren krachten die wij intern zoveel mogelijk willen opleiden) blijft het lastig om op specifieke expert collega’s binnen te halen. Ook het personeelsverloop was soms hoger dan verwacht. De bezetting is inmiddels voor een groot gedeelte op orde, rekening houdend met de doorgevoerde bezuinigingen.

De vraagstukken op het gebied van toezicht en handhaving nemen met de groei van de stad verder toe. Met extra middelen uit het coalitieakkoord maken we een inhaalslag op het aantal afgehandelde meldingen. We leggen de raad in 2024 ook nieuw handhavingsbeleid voor. Daarin nemen we ook meetbare doelstellingen op. Een belangrijk onderdeel van het nieuwe beleid is risicogestuurd handhaven. We belonen bewezen goed gedrag door bijvoorbeeld minder controles uit te voeren. We zetten onze beperkte capaciteit juist in op de plekken waar risico’s zich voordoen. Het vinden van geschikt personeel is hierbij een grote uitdaging.

Omdat we het belangrijk vinden onze handhavers in eigen dienst te hebben, wat ook mogelijkheden biedt voor het uitbreiden van bevoegdheden, heeft het college in lijn met het coalitieakkoord besloten om de boa’s in gemeentelijke dienst te nemen. Dit besluit is in het laatste kwartaal van 2024 met de raad gedeeld.

De gemeente maakt gebruik van een externe partij die mensen voor handhaving levert. In het coalitieakkoord is opgenomen dat we onderzoek gaan doen naar het in dienst nemen van deze collega’s en de gevolgen hiervan. Wanneer het onderzoek is afgerond bespreken we dit met de gemeenteraad.