Financiën

Deze financiële uitdagingen komen vooral door de daling van de inkomsten uit het gemeentefonds. We moesten een bezuinigingstraject starten in 2024. In totaal is de raad akkoord gegaan met een bezuinigingspakket van € 14 miljoen structureel. Daarnaast heeft de raad ingestemd met € 11,5 miljoen aan inkomstenverhogingen. In 2025 zullen we monitoren en rapporteren over de stand van de invulling van de bezuinigingen.

In 2024 zijn we overgestapt van ‘sparen naar lenen’ om het beheer en onderhoud van de openbare ruimte te betalen. In het programma ‘openbare ruimte’ en de paragraaf ‘onderhoud kapitaalgoederen’ ziet u welke investeringen we hebben gedaan in groot onderhoud en andere projecten. Daarnaast zijn we in 2024 gestart met een second opinion op de investeringsplanning uit het Strategisch Assetmanagementplan (SAMP).

Dit komt doordat de stad steeds groter wordt. Maar ook doordat de stad steeds ouder wordt. Daardoor moeten we investeren in het vervangen van bijvoorbeeld schoolgebouwen, wegen en bruggen. In deze begroting nemen we een besluit over hoe om te gaan met de kosten voor het beheer en onderhoud van de stad. Dit is de uitwerkingsopdracht ‘grip op beheer’.  
We maken in deze begroting de keuze om de vervanging van bijvoorbeeld bruggen, viaducten en dergelijke niet meer in één keer te betalen. We gaan hiervoor geld lenen. Hiermee kunnen we de kosten van deze investeringen uitsmeren over de jaren waarin we ze ook gebruiken. Zo houden we de eerste jaren geld over, waarmee we tegenvallers kunnen betalen. Tegelijk kunnen we zo veel meer geld investeren in het beheer en onderhoud.  

We hebben dit extra geld verdeeld. Budgetten die onvermijdelijk moeten groeien, omdat de stad groter wordt, hebben we verhoogd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de omgevingsdienst Flevoland en Gooi en Vechtstreek, de Veiligheidsregio, de GGU, de MRA en de contributie voor de VNG. Omdat de stad minder snel groeit dan we hadden verwacht kon de helft van het budget vrijvallen. Dit hebben we verwerkt in de derde kwartaalrapportage 2024.

In de begroting van vorig jaar hebben we geld gereserveerd waarmee we de groei van de stad kunnen betalen. Het gaat hierbij om jaarlijks € 1 miljoen extra budget vanaf 2026. De komende tijd gaan we bekijken hoe we dit bedrag het beste kunnen inzetten.

Bij het vaststellen van de begroting 2025 hebben we het bedrag verlaagd van € 0,8 miljoen naar € 0,5 miljoen. Met het resterende budget hebben we besloten om het Cultuurhuis Almere Buiten, de Gebiedsagenda Poort, de Driehoek en de Multi-ontmoetingsplek Poort te realiseren. Ook is er extra geld vrijgemaakt voor de realisatie van een buitenzwembad. Hiermee is het programma tot 2028 ingevuld.

We besluiten over de inzet van deze middelen als het bestedingsvoorstel in 2024 klaar is.

Zonder aanvullende maatregelen zou de buffer negatief worden. Om dit te voorkomen, hebben we bezuinigd. Als onderdeel van deze bezuiniging hebben we € 59 miljoen in de buffer gestort, vanuit de reserve kapitaallasten. In het coalitieakkoord 2024-2026 is als doel een buffer van € 45 miljoen in 2026 afgesproken. Op basis van de 1e kwartaalrapportage 2025 verwachten we dat de buffer in 2026 op € 41 miljoen uitkomt. Bij de begroting 2026 kijken we opnieuw naar de stand van de buffer. Als we dan verwachten dat we het spaardoel niet zullen halen komen we met een voorstel.

Om te zorgen dat we onverwachte tegenvallers in de toekomst kunnen opvangen hebben we een buffer. We verwachten nu dat de buffer in 2026 op € 5,5 miljoen staat. Het doel is om in 2026 € 60 miljoen gespaard te hebben. We gaan nu niet bezuinigen om dit doel te halen. Wel spreken we af om toekomstige, incidentele meevallers, bijvoorbeeld uit het jaarresultaat, en winsten uit het grondbedrijf in de buffer te sparen. In ieder geval totdat de buffer op het spaardoel van € 60 miljoen staat.

We hebben in januari 2024 de takendiscussie afgerond. Bezuinigingen die daaruit voortkwamen en we niet meteen konden invullen volgen we in de bezuinigingsmonitor. Dat was niet genoeg om de financiën op orde te brengen. Daarom heeft het college vlak voor het zomerreces, zoals hiervoor al gezegd, een extra bezuinigingspakket aan de raad aangeboden. Dit pakket is verwerkt in de Programmabegroting 2025.

In deze begroting lossen we de takendiscussie op voor het jaar 2024. 

De nieuwe financiële verordening, waarin zowel koersnotitie als kwartaalrapportage zijn opgenomen, is door u in 2024 vastgesteld. Tegelijk evalueren we onze werkwijze continu. Zo is er in het najaar een gesprek geweest met de auditcommissie. Daarbij hebben we afgesproken dat we de tweede en vierde kwartaalrapportage beperken tot de financiële afwijkingen. De bezuinigingen en de risico’s actualiseren we alleen in de eerste en derde kwartaalrapportage.
Verder hebben we afgesproken ook in 2025 met een koersnotitie te werken.

In de afgelopen jaren zijn we met nieuwe financiële documenten gekomen om de raad beter te informeren of mee te nemen in besluitvorming. Voorbeelden zijn de financiële kwartaalrapportages en het Koersdocument, dat de raad in aanloop naar deze begroting voor het eerst besproken hebt. We kijken hoe deze documenten werken. Als deze goed werken, verwerken we deze in onze financiële spelregels, de zogenaamde financiële verordening. De raad wordt hierbij betrokken. 

In 2024 hebben we een experiment om maatschappelijke effecten beter in kaart te brengen afgerond. Vanwege de bezuinigingsopgave die in 2024 plaatsvond is het niet gekomen tot een officiële eindevaluatie. Wel bleek de manier om maatschappelijke effecten te meten die we bedacht hadden voor het experiment te ingewikkeld en niet aan te sluiten op de reguliere budgetcyclus. We kijken nu naar een nieuwe manier om op een laagdrempelige en relevante manier informatie te rapporteren over de maatschappelijke effecten die we bereiken als gemeente.
We hebben in de begroting 2024 voor het eerst per programma een lijst met concrete doelstellingen opgenomen. In deze jaarrekening rapporteren we u over de mate waarin de doelstellingen zijn gehaald.
In het voorjaar van 2025 willen we met u evalueren of dit voor u als raad toegevoegde waarde heeft en welke verbeteringen er mogelijk zijn.

Dit zijn beiden wensen van de raad. We zijn met een experiment begonnen om in kaart te brengen welke maatschappelijke effecten we bereiken. Oftewel wat we bereiken voor onze inwoners en de maatschappij met wat we doen. Begin 2024 zullen we u over de uitkomsten van dit experiment informeren. Als dit experiment goed uitpakt verwerken we de maatschappelijke effecten van ons beleid in de budgetcyclus.  
De raad heeft bij de behandeling van de Programmarekening 2022 een motie aangenomen over het meer verantwoorden over meetbare en concrete doelstellingen. We zetten in deze begroting een eerste stap door meer concrete doelstellingen op te nemen. In 2024 gaan we dit verbeteren, zowel in onze verantwoording (jaarverslag) als in onze planning (begroting).