Klimaat en milieu

De inzet op de thema’s energie, circulaire economie, voedsel, ecologie, klimaatadaptie en milieu doen we doorlopend via verschillende programma’s en werkzaamheden. Bijvoorbeeld op gebied van energie via de energievisie en klimaatadaptie in onze plannen voor het beheer en (grootschalig) onderhoud. Daarom hebben we ook besloten om de acties van de duurzaamheidsagenda te beleggen op de plek in de organisatie waar deze hoort. De duurzaamheidsagenda is daarmee geen apart programma meer maar onderdeel van ons reguliere werk.

Binnen de thema’s energie, circulaire economie, voedsel, ecologie, klimaatadaptie en milieu hebben we de eerste stappen gezet om de uitstoot van CO2 terug te dringen. We gaan hiermee door in 2024. Dit staat onder andere in onze Duurzaamheidsagenda. Waar we ons de afgelopen jaren bezig gehouden hebben met het meer aandacht krijgen voor duurzaamheid gaan we deze agenda vernieuwen en meer aandacht leggen op concrete acties.

Op 15 februari 2024 heeft de raad de Visie op de Almeerse energietransitie aangenomen.
In deze visie is gekozen om de doelen voor de energietransitie voor 2030 te versnellen. De visie wordt uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma Energietransitie, waarin de concrete acties en maatregelen voor de periode 2025-2026 staan. Deze verwachten we in het eerste kwartaal van 2025 af te hebben.
Regionaal is er gewerkt aan het Energieperspectief en het meerjarenprogramma infrastructuur energie en klimaat. De provincie heeft hierin de leiding. Op 4 maart 2025 is dit vastgesteld door Gedeputeerde Staten. De pMiek-lijst bevat een prioritering van projecten om het elektriciteitsnet toekomstbestendig te maken. Voor Almere zijn onder andere opgenomen: het onderstation Pampus 2, onderstation Almere Oost, schakelstation Almere Rijsenburg en regelstation Almere Haven.

De energietransitie is een opgave voor de lange termijn waarin we nu de eerste stappen zetten. De komende decennia moet de overstap plaatsvinden naar een duurzame energievoorziening. Het is een enorme maatschappelijke opgave. Voor oplossingen moet ook over (gemeente)grenzen heen worden gekeken.
In 2024 werken we in regionaal verband aan een energievisie en aan het meerjarenprogramma infrastructuur energie en klimaat, de zogenaamde pMIEK. Het doel is om te komen tot een investeringsagenda en een prioritering op het gebied van energie- en klimaatinfrastructuur.

Het maken van de keuze voor een duurzaam warmtesysteem voor wijken die nu nog aardgas gebruiken, is op dit moment erg onzeker. Er zijn problemen zoals overbelasting van het elektriciteitsnet en warmtebedrijven die niet willen investeren in nieuwe warmtenetten. Ook zijn er nog wetten in ontwikkeling om de regierol van de gemeente beter te duiden. Dit heeft onder andere tot gevolg dat het nog onduidelijk is hoe de betaalbaarheid voor bewoners wordt geborgd. Tegelijkertijd is het zaak snelheid te houden in de energietransitie. Daarom is het afgelopen jaar gekozen om voor de korte en middellange termijn stevig in te zetten op het besparen van energie door te isoleren. Er worden nog geen wijken aangewezen die van het aardgas af gaan. De raad is hierover in november per raadsbrief ( Aanpak warmtetransitie korte en middellange termijn, focus op isoleren ) geïnformeerd.

Ook zijn stappen gezet in onderzoek naar de potentie van nieuwe duurzame warmtebronnen zoals geothermie en aquathermie. Het afgelopen jaar zijn samenwerkingsovereenkomsten (met onder andere HVC, Vattenfall en omliggende gemeenten) afgesloten die op termijn kunnen bijdragen aan de verduurzaming van het huidige warmtenet of potentieel nieuwe warmtenetten. Bijvoorbeeld de verduurzaming van de, grotendeels gasgestookte, Diemencentrale.  

De samenwerking met de lokale energiecoöperaties en -initiatieven is belangrijk. Deze organisaties zijn voor en door Almeerders. Om deze samenwerking een stap verder te brengen is afgelopen jaar gewerkt aan een samenwerkingsovereenkomst tussen de Almeerse energiecoöperaties en -initiatieven en de gemeente .

Dit noemen we de warmtetransitie. De landelijke ambitie is om in 2050 alle huizen van het gas af te hebben gehaald. Uiterlijk begin 2024 stellen we vast welke wijken we eerst van het gas af gaan halen en welke later. Hierna kunnen we aan de slag met een uitvoeringsplan. Daar betrekken we ook de inwoners van Almere bij. Voordat we over kunnen gaan tot uitvoering zal het Rijk eerst duidelijkheid moeten bieden over het beschikbaar stellen van geld hiervoor. 

In 2024 zijn ruim 3.000 huishoudens geholpen met het nemen van (kleine) energiebesparende maatregelen. Hier is de raad eind 2024 over geïnformeerd in het kader van het aanvalsplan Armoede en Energie (raadsbrief: Afronding aanvalsplan Armoede en Energie ). Ook is in 2024 gestart met een aanpak om 450 kleine ondernemers te helpen met het nemen van energiebesparende maatregelen. Deze aanpak loopt door in 2025. In het kader van de Lokale aanpak Isolatie is gestart met een pilot in Almere Haven om woningen te verduurzamen. We hebben vanuit het landelijke Volkshuisvestingsfonds in 2024 € 10,3 miljoen toegekend gekregen voor de meerjarige inzet op het beter isoleren van woningen. Dit geld wordt de komende jaren gebruikt om de isolatieambitie op te schalen.

Zo zetten we ook in 2024 in op het isoleren van woningen via het Nationaal Isolatieprogramma. Daarnaast vervolgen we de hulp aan inwoners via fixers met het aanbrengen van kleine energiebesparende maatregelen. Dit zijn bijvoorbeeld tochtstrips, ledlampen en radiatorfolie. We verwachten ongeveer 1.400 huishoudens te bereiken in 2024. Hiermee besparen inwoners geld op de energierekening en leveren we een bijdrage aan het tegengaan van klimaatverandering.

Het afgelopen jaar is samen met de provincie, gemeenten en netbeheerders gekeken naar de problemen en oplossingen om een stop voor kleinverbruikers te voorkomen. Dit heeft geleid tot het actieplan Netcongestie Flevopolder, hierover hebben wij u geïnformeerd per raadsbrief ( Actieplan Netcongestie Flevopolder ) geïnformeerd. Deze maatregelen worden nu uitgewerkt en moeten ervoor zorgen dat er de komende jaren geen stop komt voor kleinverbruikers. Dit is nog geen oplossing voor de grootverbruikers.

In november 2024 hebben Liander en de gemeente een samenwerkingsovereenkomst getekend. Hierin staan afspraken over het verbeteren van het laagspanningsnet (het net in wijken en buurten waar woningen op zijn aangesloten). De komende jaren zullen er op meer dan 600 plekken in de stad nieuwe transformatorhuisjes worden geplaatst of uitgebreid. Tegelijkertijd zijn ook projecten in gang gezet die het middenspanningsnet toekomstbestendig moeten maken zoals het onderstation Pampus 2, regelstation Almere Haven en onderstation Almere Oost.  

Ook zijn er stappen gezet om de energievoorziening toekomstbestendig te maken. Zo zijn er stappen genomen in het organiseren van energyhubs de Vaart en Stichtsekant en is er een onderzoek gestart naar een energyhub voor Sallandsekant. Wat betreft nieuwbouw is samen met Alliander gewerkt aan de eerste stappen richting een nieuw energieconcept dat aanbod en verbruik van energie meer in balans moet brengen, de zogenaamde balanswijk.

We spreken van zogenaamde netcongestie. Het stroomnetwerk zit simpelweg te vol. Dit heeft invloed op het aansluiten van bedrijven en voorzieningen op het elektriciteitsnetwerk. Dit heeft ook invloed op onze duurzaamheidsambities. Wij hebben daarom in 2023 de ‘Aanpak netcongestie Almere’ vastgesteld. Een kernteam gaat aan de slag om de problematiek en de gevolgen daarvan in kaart te brengen. Ook wordt er gekeken naar versnelling van de uitbreiding van het elektriciteitsnetwerk en andere innovatieve oplossingen. Deze uitdaging is er echter één van de lange termijn. Naar verwachting zal het tot 2029 duren voordat het netwerk voldoende uitgebreid en verzwaard is. We kijken ook hoe we op bepaalde plekken een betere balans van vraag en aanbod van energie kunnen vinden in het overbelaste netwerk.  

Er is onder leiding van de provincie uitvoering gegeven aan het project Luchtmeetnet Flevoland waarin ruim 60 inwoners van Almere een fijnstofmeter ter beschikking hebben gehad om de luchtkwaliteit in hun leefomgeving te monitoren. Verder is het officieel Flevolands luchtmeetstation Boomgaardweg in Almere gerealiseerd en in gebruik genomen. Het Plan van Aanpak Schone Lucht Akkoord is door het college vastgesteld voor de uitvoering komende jaren. Het Convenant Schoon en Emissieloos Bouwen is op 1 juli 2024 door het college getekend. Verder zijn de monitoringsresultaten luchtkwaliteit die via de milieusatellietmetingen zijn gegenereerd, opgeleverd. Daarnaast is deelgenomen aan een pilot om het luchtkwaliteitsrekenmodel van Almere te optimaliseren door slim gebruik te maken van de nieuwste datatechnologie. Hiermee kan in 2025 voldaan worden aan de wettelijke plicht om betrouwbare data te leveren aan het Rijksmodel ten behoeve van de EU verplichting Luchtkwaliteit. Ook om de gevolgen van de 50% strengere Europese normen luchtkwaliteit straks beter in beeld te hebben

Na aankondiging van de Zero emissie-zones (ZE-zones) hebben we met enige vertraging de CDOKE-planfinanciering voor invoering ZE-zones ontvangen in het tweede kwartaal van 2025. Het ondernemen van acties (zoals het organiseren van inloopavonden, betrekken en activeren van stakeholders, e.d.) had het college gekoppeld aan het ontvangen van deze subsidie. Daardoor konden we pas aan de slag toen deze middelen binnen waren. We hebben in september en oktober 2024 respectievelijk een projectleider voor de invoering van de ZE-zones en een logistiek adviseur aangenomen. De projectleider overziet de activiteiten onder het plan van aanpak tot aan invoering van de ZE-zones op 1 januari 2028. De logistiek adviseur is beschikbaar voor Almeerse ondernemers die te maken krijgen met ZE-zones in Almere, en daarbuiten.

Om de klimaatdoelstellingen te behalen en te zorgen dat de lucht die we inademen gezond is en blijft willen wij vervuilende stoffen in de lucht verminderen. Daarom hebben we onder andere in 2020 het 'Schone lucht akkoord' getekend. We werken ook aan het instellen van een 'zero-emissie zone stadslogistiek', hierover bent u eerder per raadsbrief geïnformeerd.

Vanaf 1 maart 2024 is de subsidieregeling asbestvrije woningdaken beschikbaar. In 2024 is met een proef collectieve wijkaanpak in de Kruidenwijk gestart waarbij woningeigenaren zoveel als mogelijk worden ontzorgd door procesbegeleiding, keukentafelgesprekken en bewonersavond. Afgelopen jaar zijn 24 subsidies toegekend. De sanering start in 2025 vanwege een tekort aan asbestsaneerders. Er is geen aparte verduurzamingslening beschikbaar gesteld omdat het Warmtefonds, een Rijksregeling, aantrekkelijker is voor deze doelgroep.
Afgelopen jaar is gestart met een aanbesteding voor het vervangen van de kleine asbestdaken waaronder schuurtjes en garages. De uitvoering hiervan start in 2025.

We streven ernaar om Almere in 2026 asbestdakenvrij te maken. Daarvoor hebben we een asbestdakenafbouwproject met een subsidieregeling en een verduurzamingslening in het leven geroepen. Hier kunnen we in 2024 mee aan de slag. We saneren asbestdaken en combineren dit met het verduurzamen van daken door te isoleren en/of het plaatsen van zonnepanelen.